چگونه از فکرهای مزاحم خلاص شویم / راه حل های مناسب

برای همه ما پیش آمده است که بیش از حد به چیزهای مختلف فکر کنیم. از امتحانی که در پیش داریم گرفته تا پروژه ای که باید آنرا هرچه زودتر تحویل دهیم. اما نکته غم انگیز در مورد این اتفاق این حقیقت این که بیش از حد فکر کردن به موضوعات مختلف نه تنها به ما کمک نخواهد کرد، بلکه باعث افزایش استرس و از دست رفتن تمرکز هم خواهد شد. در حالی که استفاده از چند راهکار ساده و کاربردی به شما در افزایش تمرکز و کنترل ذهن کمک خواهند کرد. پس اگر برای خلاصی از افکار مزاحم و اضافی و رسیدن به پاسخ برای چگونه از فکرهای مزاحم خلاص شویم به دنبال این راهکارها هستید این مقاله از بخش روانشناسی را از دست ندهید.

بیش از حد فکر کردن چه دلیلی دارد؟

شاید باورتان نشود اما بیش از حد فکر کردن معمولا باعث به وجود آمدن آسیب های مغزی هم خواهد شد. اما به طور کلی ۳ نوع طرز فکر هستند که باعث به وجود آمدن افکار اضافی در ذهن ما خواهند شد که عبارتند از:

توهم اینکه با این کار ما دید بهتری نسبت به کاری که قرار است انجام بدهیم پیدا خواهیم کرد.
با این کار ارتباط بهتری با احساسات خود برقرار خواهیم کرد که این به ما کمک می‌کند.
با فکر کردن بیش از حد قادر خواهیم بود که در موقعیت های حساس عملکرد بهتری داشته باشیم.
عوامل روحی و ذهنی معمولا مهمترین دلیل بیش از حد فکر کردن ما به چیزهای مختلف به شما می‌روند. به همین علت هم اغلب افراد می‌توانند تنها با چند تمرین ذهنی و عملی ساده این مشکل را برای خود برطرف کنند.

انواع متداول افکار مزاحم

انواع مختلفی از افکار مزاحم وجود دارد، از جمله موارد زیر:
افکار مزاحم در مورد رابطه جنسی
افکار مزاحم که جنبه جنسی دارند حول محور تمایلات جنسی فرد یا آسیب رساندن جنسی به دیگران می چرخند.

مثال ها عبارتند از:
ترس از جذب جنسی به نوزادان
ترس از جذب اعضای خانواده
ترس در مورد گرایش جنسی خود
افکار مزاحم در مورد روابط
افراد ممکن است در مورد روابط خود نگران باشند و افکار مزاحم می توانند بر آنها فشار وارد کنند.
نمونه هایی از این نوع تفکر مزاحم می تواند شامل موارد زیر باشد:
تجزیه و تحلیل شریک زندگی با وسواس و عیب یابی
به طور مداوم به دنبال اطمینان گرفتن از شریک زندگی بودن
افکار وسواسی در مورد ترک رابطه از طرف مقابل
شک در مورد وفاداری

افکار مزاحم درباره دین
انواع افکار مزاحم درباره دین می تواند شامل افراد زیر باشد:
داشتن افکار منفی در اماکن مذهبی
تکرار مداوم برخی از دعاها
ترس اینکه ارتباط خود را با ایمان یا عقاید خود از دست داده باشند
دائماً ایمان خود را تجزیه و تحلیل می کنند
افکار مزاحم در مورد خشونت
ممکن است فرد افکار خشونت آمیز نسبت به خود یا دیگران را تجربه کند.

افکار رایج عبارتند از:
آسیب رساندن به عزیزان یا فرزندان
کشتن دیگران
استفاده از چاقو یا وسایل دیگر برای آسیب رساندن به دیگران
احتمال خوردن غذای مسموم کننده توسط عزیزان
افرادی که این افکار را تجربه می کنند ممکن است از مکان های عمومی و تماس با دیگران اجتناب کنند.

افکار مزاحم در مورد اختلالات تغذیه ای
افکار مزاحم در میان افراد مبتلا به اختلالات تغذیه ای مانند بی اشتهایی عصبی و پرخوری عصبی رایج است.

برخی از موضوعات رایج عبارتند از:
ایده هایی در مورد کمال گرایی، مانند نالایق بودن برای عشق ورزیدن در صورتی که فرد به بدن «کامل» دست پیدا نکند
ترس وسواسی در مورد افزایش وزن
افکار نادرست و مزاحم در مورد ظاهر
بازی کردن با غذا، اجتناب از خوردن، محاسبه وسواسی کالری موجود در غذا
برخی از افراد مبتلا به اختلالات خوردن ممکن است اختلال وسواسی جبری یا OCD نیز داشته باشند. برای این افراد، غذا خوردن بی نظم ممکن است مراسمی باشد که برای مدیریت افکار مزاحم مضطرب استفاده می کنند.

راه حل های خلاص شدن از فکرهای مزاحم

افکار مزاحم را به چالش بکشید
اولین قدم برای مقابله با این شرایط این است که افکار مزاحم را به چالش بکشید. یکی از اصلی‌ترین دلایل بیش از حد فکر مردن ما همین است که به چیزهایی فکر می‌کنیم که واقعا اهمیتی ندارند. این افکار اضافی زمانی خطرناک خواهند شد، که این کار برای ما به یک نوع عادت تبدیل شود. برای همین هم سعی کنید هر وقت این افکار به سراغتان آمدند، همان اول از خودتان بپرسید که “اصلا چه لزومی دارد من به این چیزها فکر کنم؟”. همین سوال به ظاهر ساده می‌تواند به شما کمک کند که تا حد زیادی این مشکل را برطرف کنید.

برنامه ریزی و هدف
به جرات می‌توانم بگویم که در ۹۰ درصد مقاله های این سایت به اهمیت و ضرورت برنامه ریزی اشاره شده است. برنامه ریزی کردن علاوه بر روشن کردن مسیر شغلی یا تحصیلی، شما را از شر افکار اضافی هم خلاص می‌کند. بدین ترتیب مغز شما به مراتب کمتر از قبل به سراغ فکر کردن به چیزهای نامربوط خواهد رفت. فقط حواستان باشد که هنگام هدف‌گذاری و برنامه ریزی بسیار محتاط باشید. برنامه های غیر عقلانی نه تنها به شما کمک نخواند کرد بلکه با استرسی که در شما ایجاد خواهند کرد، مشکلات جدیدی برای شما ایجاد می‌کنند.

داشتن هدف و تمرکز کردن بر روی اهدا، علاوه بر اینکه شما را از افکار مزاحم دور می‌کنند، موجب افزایش تمرکز و دقت شما هم خواهند شد. زمانی که هدف و مسیر مشخصی دارید، خیلی ساده‌تر از قبل می‌توانید بر روی کارهای خود تمرکز کنید. به این ترتیب هرچه برنامه شما دقیق تر باشد، این روند هم در شما سریعتر اتفاق خواهد افتاد.

کارهایتان را به تعویق نیندازید
حالا که یاد گرفته‌اید باید برای شروع برنامه ریزی کنید، وقت آن رسیده تا راز دیگری را به شما بگوییم. به تعویق انداختن کارها در بسیاری از موارد باعث به وجود آمدن افکار مزاحم و بیش از حد فکر کردن خواهد شد. مثلا اگر قرار است برای موضوعی به دوستتان زنگ بزنید، همین حالا اینکار را انجام دهید. چرا؟ چون اگر این کار را انجام ندهید این فکر تا زمانی که قصد خواب دارید شما را رها نخواهد کرد. پس همین حال این دندان لق را بکنید و دور بیندازید.

مقابله با بیش از حد فکر کردن به کمک مدیتیشن
بارها و بارها از تاثیر و فایده مدیتیشن در افزایش تمرکز گفته‌ایم. به همین علت هم به شما توصیه می‌کنیم که اگر نمی‌توانید از شر افکار اضافی خود خلاص شوید، حتما مدیتیشن را امتحان کنید. یوگا، ذن یا شمع، فرقی ندارد که کدام نوع از آموزش مدیتیشن را انتخاب می‌کنید. چرا که این کار به روح و ذهن شما آرامش را منتقل خواهد کرد. پس به هیچ وجه آن را فراموش نکنید.

 عزت نفس کافی داشته باشید
نداشتن اعتماد و عزت نفس یکی از بزرگترین مشکلاتی است که می‌تواند آینده هرکسی را به خطر بیندازد. مدام فکر کردن به موقعیت های از دست رفته و تکرار جمله “کاش آن کار را انجام می‌دادم یا نمی‌دادم” باعث می‌شود که ما مدام حسرت بخوریم. افزایش و تشدید این حسرت هم به عدم تمرکز و افسردگی منجر می‌شود.

حتما شما هم این حس و حال را تجربه کرده‌اید که وقتی حال روحی خوبی ندارید، افکار مزاحم بیش از پیش به سراغ شما می‌آیند. به همین علت هم مدام به چیزهایی که نباید فکر می‌کنید. راه حل این مشکل اما چیزی نیست به جز دست کم نگرفتن خود و توانایی‌هایتان. همه ما بدون شک توانایی‌هایی داریم که اگر چه برای خودمان عادی به نظر می‌رسند، اما استفاده درست از آنها می‌تواند شما را به موفقیت های بزرگی برساند. مثلا شاید شما در یادگیری زبان انگلیسی استعداد و مهارت بیشتری داشته باشید. همین امر می‌تواند به شما کمک کند تا برای آینده خود بهتر برنامه ریزی کنید و نتایج مطلوبی بگیرید.

ایده‌آل گرایی، بزرگترین عامل فکر کردن بیش از حد
حال که فهمیدید باید به توانایی های خودتان بیشتر فکر کنید، وقت آن رسیده است که به فکر ایجاد یک تغییر بسیار مهم در ذهنیت خود باشید. این یعنی چه؟ یعنی دست از ایده‌آل گرایی بردارید! ما خیلی از موقعیت‌هایی که در زندگی نصیبمان می‌شود را به همین دلیل از دست می‌دهیم. مثلا مدام به این فکر می‌کنیم که درسمان تمام شود تا وارد بازار کار شویم. غافل از اینکه اگر در همان هنگام تحصیل بصورت پاره وقت و ذره ذره بر روی ایده ای که داریم کارکنیم، همزمان با تمام شدن درسمان تا حد بسیار زیادی نسبت به قبل آماده شده‌ایم. این اتفاق علاوه بر این از اهمال کاری هم جلوگیری می‌کند. صبر نکنید تا تمام شرایط برای شروع آماده شوند. شروع کنید و سپس خواهید دید که شرایط چگونه فراهم می‌شوند.

ریشه اصلی افکار مزاحم را پیدا کنید
مشکلات ما معمولا ریشه های مشترکی دارند. به همین علت هم اگر به دنبال آن هستید که دلیل بیش از حد فکر کردن خود را دریابید، بهترین کار این است که هر وقت این افکار مزاحم به سراغ شما آمدند، یک ورق کاغذ بردارید و آنها را یادداشت کنید. اینگونه متوجه خواهید شد که دلیل این بیش از حد فکر کردن چیست. حال فرصت خواهید داشت تا با به چالش کشیدن این افکار، بسیاری از آن‌ها را خنثی کنید.

تمرکز بروی حواس پرتی
گرایش طبیعی انسان در هنگام تلاش برای خاموش کردن ذهن و تمرکز بروی یک موضوع خاص، این است که بروی موضوعات دیگر فکر می کند یا بقول معروف؛ حواس انسان پرت می شود. ذهن در اطراف و به صورت سرگردان به دنبال موارد جدیدی است که بروی آنها متمرکز شود و نه آنچه که مورد نیاز در آن لحظه است.
پرت اندیشی کارآیی ندارد، با این حال؛ مطالعات نشان داده اند که اگر بروی یک چیز منحرف شوید بهتر از آن است که ذهن شما سرگردان باشد، زیرا که سرگردانی بی هدف ذهنی با ناخشنودی همراه خواهد شد. پس بهتر است که بروی یک موضوع تمرکز کنید، مثلا؛ یک قطعه موسیقی یا یک برنامه جالب تلویزیونی.

جلوگیری از استرس
یکی دیگر از روش های شهودی برای اجتناب از افکار ناخواسته تکراری، تحت فشار قرار دادن خودمان است. در اینجا ایده این است که؛ شتاب و عجله مقدار کمی انرژی روحی برای رهایی از افکار مزاحم صرف می کند. تحقیقات علمی نشان می دهد که این رویکرد نادرست است. در واقع؛ مانند حواس پرتی، استرس نیز باعث بازگشت قوی تر افکار مزاحم می شود. بنابراین، از این روش برای جلوگیری از افکار ناخوشایند نباید استفاده کرد.

به تاخیر انداختن اندیشه برای بعد
در حالی که تلاش مداوم برای سرکوب اندیشه های مزاحم باعث بازگشت شدیدتر آنها می شود، پژوهشگران در تحقیقات خود از کسانی که افکار مضطرب دارند، خواستند که نگرانی خود را به مدت نیم ساعت به تعویق اندازند. برخی مطالعات نشان دهنده آن است که افراد این کار را به عنوان مرحله جانبی سرکوب اندیشه های مزاحم می شناسند.
بنابراین، نگرانی خود را برای مدت معینی به تاخیر اندازید و احتمالا این روش به راحت شدن ذهن شما در این مدت کمک خواهد کرد.

درمان متناقض
به جای تلاش برای سرکوب افکار مزاحم، می توان مستقیما بسراغ آنها رفت و بروی آنها متمرکز شد. به نظر می رسد که تناقض در تفکر؛ کمک به از بین رفتن آن می کند، ولی برخی تحقیقات ثابت کرده اند که این کار می تواند تنها به از بین بردن افکار مزاحم انجامد. این نظریه بر اساس «نمایش درمانی» در زمان طولانی شکل گرفته است. برای مثال؛ درمان ترس از عنکبوت با نمایش عنکبوت به بیمار و بطور آهسته و آرام و با لمس آن انجام می گیرد.
این روش برای افراد کم جرات کارآیی ندارد، ولی در زمانی که افراد مجبور به مقابله با افکار و رفتار همراه با وسواس خود باشند، می تواند مفید واقع گردد.

پذیرش
این روش هم می تواند مشابه روش های دیگر، کارآیی داشته باشد. شواهدی موجود است که اثبات می کند؛ پذیرش افکار مزاحم، به جای جنگیدن با آنها، می تواند مفید باشد. این دستورالعمل در یک مطالعه، نشان دهنده کاهش ناراحتی و فشار بر شرکت کنندگان است:
«مبارزه با اندیشه مزاحم، مانند تقلا کردن در باتلاق است. افکار خود را مشاهده کنید. تصور کنید که آنها از گوش شما بیرون می آیند و از ذهن شما خارج می شوند. با علائم و نشانه ها مبارزه نکنید. از آنها اجتناب کنید و یا آنها را مجبور به دور شدن از ذهنتان کنید. تنها مشاهده گر باشید»

مراقبه
مشابه روش پذیرش، مراقبه به ترویج شفقت و نگرش بدون قضاوت می انجامد و کمک می کند که افکار مزاحم به مکان دیگری، بغیر از ذهن شما، نقل مکان کنند. این نیز روش مفیدی برای مقابله با افکار مزاحم و تکراری است و همچنین، به بهبود تمرکز حواس شما کمک می کند.

تصدیق خود
خود تصدیقی یک درمان روحی برای همگان است. این امر شامل تفکر در مورد صفات و باورهای مثبت برای افزایش اعتماد به نفس در اجتماع و کنترل خود می گردد و مزایای دیگری نیز دارد. این روش، همچنان که در آزمایشات علمی ثابت شده است، ممکن است که کمک زیادی برای مقابله با افکار مزاحم کند.

نوشتن
در مورد تصدیق و تاکید بر خود و عمیق ترین افکار و احساسات خود بنویسید. آزمایشات علمی ثابت کرده اند که نوشتن، سلامت جسمی و روانی بسیار گسترده ای را به ارمغان می آورد. نوشتن در مورد عواطف می تواند برای مقابله با افکار مزاحم و تکراری بسیار مفید باشد.

در این مقاله راه هایی را برای شما عنوان کردیم تا پاسخ سوال: چگونه از فکرهای مزاحم خلاص شویم را پیدا کنید.