زخم پای دیابتی چیست؟
احتمال ابتلا به عارضه‌های پا مانند زخم پا در افراد دیابتی افزایش پیدا کرده است. به این زخم‌ها، «زخم پای دیابتی» گفته می‌شود.
نکات کلیدی
- زخم پا یک زخم باز است که روند بهبودی آن به آهستگی صورت می‌گیرد.
- از هر ٥ بیمار مبتلاء به دیابت، ١ نفر (٢٠%( به زخم پا دچار می‌شود و حدوداً ٥٠% این زخم‌ها عفونت می‌کنند.
- زخم پای عفونی یک عارضه‌ی جدی است.
- زخم‌های پا اغلب در سینه‌ی پا یا زیر انگشت شست پا ایجاد می‌شود.
- از پزشک بخواهید پاهای شما را معاینه کند و احتمال آسیب‌دیدگی عصب یا گردش خون ضعیف را تشخیص دهد.
- در صورت مراقبت از پا و اقدام فوری هنگام بروز هر عارضه‌ای می‌توان این مشکلات را برطرف کرد.
دلایل ایجاد زخم پای دیابتی
شانس ابتلا به زخم پا در افراد دیابتی بیشتر است، زیرا پوست پای این افراد بیشتر در معرض آسیب‌دیدگی قرار دارد. بیماران دیابتی به دلیل آسیب‌دیدگی عصب در صورت بروز زخم یا جراحت متوجه آن نمی‌شوند. همچنین دیابت باعث آسیب‌دیدگی رگ‌های خونی می‌شود و در نتیجه پوست به آسانی بهبود پیدا نمی‌کند.
چه عواملی ریسک ابتلا به زخم پای دیابتی را افزایش می‌دهد؟
در این موارد، خطر ابتلاء به پای دیابتی اندک است:
- اگر قند خون تا حد ممکن کنترل شده باشد
- اگر از پاها مراقبت می‌کنید
- اگر پاهایتان کرخت و بی‌حس نشده‌اند
- اگر جریان خون در پاها مناسب است
- اگر سیگار نمی‌کشید
در این موارد، خطر ابتلاء به پای دیابتی تا حدودی امکان‌پذیر است:
- اگر پاها کمی بی‌حس شده‌اند
- اگر جریان خون در پاها کاهش پیدا کرده است
- اگر پوست پای شما زمخت شده است
- اگر شکل پای شما تغییر کرده است
- اگر دیابت بر وضعیت بینایی شما تأثیر گذاشته است
- اگر از پاهایتان مراقبت نمی‌کنید
- اگر سابقه‌ی ابتلاء به زخم دارید
- اگر سابقه‌ی قطع عضو دارید
علائم و نشانه‌های زخم پای دیابتی
زخم پا، جراحات یا زخم‌هایی باز هستند که اغلب در سینه‌ی پا یا کف شست پا ایجاد می‌شوند. ممکن است این زخم در کناره‌های پا بروز پیدا کند که علت آن، پوشیدن کفش نامناسب است. این زخم‌ها معمولاً دردناک نیستند. همه‌ی زخم‌های پای دیابتی، عفونی نیستند ولی خطر ابتلا به عفونت زخم یا پوست اطراف آن (سلولیت) در افراد دیابتی بالاست.
بسته به شدت زخم و احتمال عفونت، پای دیابتی در چهار دسته‌بندی تقسیم می‌شود:
- غیرعفونی- زخم دارای علائم عفونت نیست
- عفونت جزئی- ناحیه‌ی زخم هنگام لمس کردن گرم است، قرمز شده، کمی ملتهب است، احساس درد یا سوزش دارد و ممکن است دارای ترشح باشد
- عفونت ملایم- عفونت پا لایه‌های عمقی پوست را نیز درگیر می‌کند و تا ماهیچه، تاندون‌ها، استخوان یا مفاصل نفوذ می‌کند
- عفونت شدید- عفونت پا منجر به مسمومیت خونی می‌شود (یک عارضه‌ی خطرناک که از عوارض عفونت است). علائم مسمومیت خونی، دمای بالای بدن (تب)، افزایش ضربان قلب، و تنفس سریع و سنگین است.
درمان زخم پای دیابتی چیست؟
اگر به دیابت مبتلا هستید و متوجه زخم یا تاول روی پای خود شدید، فوراً با پزشک تماس بگیرید. عدم درمان زخم پای دیابتی ممکن است منجر به عفونت شوند و احتمال قطع عضو وجود دارد. با مراقبت از پا و اقدام فوری در صورت بروز هر مشکلی از این عوارض پیشگیری کنید.
درمان زخم پا به شدن زخم بستگی دارد.
| درمان | شدت زخم |
| · زخم معمولاً با محلول سالین شستشو داده شده و پانسمان می‌شود
· تا زمان بهبودی زخم، نباید با راه رفتن روی پای آسیب‌دیده فشار وارد کنید · راه رفتن روی زخم باعث می‌شود زخم بزرگ‌تر شده و عفونت به لایه‌های عمقی نفوذ کند |
همه |
| · ممکن است پزشک برای شما یک پانسمان ضدآب تجویز کند. شاید لازم باشد این پانسمان تا یک هفته روی زخم بماند. | غیرعفونی |
| · ممکن است پزشک برای شما پانسمان غیرچسبی تجویز کند. این پانسمان هر ١ یا ٢ روز تعویض می‌شود. | عفونت جزئی |
| · پزشک برای شما آنتی‌بیوتیک تجویز می‌کند
· لازم است طبق دستور پزشک داروها را مصرف کنید و تا پایان دوره مصرف آن را قطع نکنید |
عفونت ملایم |
| · شما در بیمارستان بستری خواهید شد | عفونت شدید |
سبک زندگی روند ترمیم زخم را بهبود می‌بخشد
علاوه بر کنترل زخم، لازم است با بهبود سبک زندگی به ترمیم زخم کمک کنید.
- کنترل سطح قند خون
- درمان فشار خون و کلسترول بالا
- سیگار نکشیدن
- کاهش وزن با ورزش و رژیم غذایی سالم
چگونه از بروز زخم پای دیابتی پیشگیری کنیم؟
مراقبت از پاها از زخم پا و بروز عوارض جدی پیشگیری می‌کند. مراقبت صحیح شامل: معاینه‌ی روزانه‌ی پاها، خشک و تمیز نگه داشتن آن‌ها، پوشیدن کفش مناسب و خودداری از انجام کارهایی که ممکن است به پا آسیب بزنند.
در هر نوبت که به پزشک و کلینیک درمان زخم مراجعه می‌کنید، از او بخواهید پاها را معاینه کند و در صورت بروز هر علامتی مانند بریدگی، زخم یا آسیب‌دیدگی روی پوست فوراً اقدام به درمان کنید.
عوارض دیابت- مراقبت از پا
اگر به دیابت مبتلا هستید، لازم است برای پیشگیری از بروز زخم یا عوارض دیگر از پاها بیشتر مراقبت کنید.
زخم پا چه عوارضی در پی دارد؟
اگر زخم پا درمان نشود، عفونت می‌کند و در صورتی که عفونت به استخوان‌ها یا مفاصل سرایت کند، ممکن است منجر به قانقاریا شود. در این صورت تنها راه‌حل، برداشتن عضو آسیب‌دیده (قطع عضو) است.
