برای کنترل اسید معده و کاهش ریفلاکس آن همیشه راهکارهای بدون دارو بیشتر از درمان با استفاده از دارو توصیه میشوند. اما در برخی موارد، به دلیل وخیم بودن شرایط، پزشکان استفاده از داروی اسید معده را تجویز میکنند. با این حال، مصرف این داروها تنها باید با مشورت یا تجویز پزشک انجام شده و به هیچ عنوان نباید خودسرانه از دارو برای اسید معده استفاده کنیم.
در ادامه این مطلب، نگاهی خواهیم داشت به خطرات ناشی از استفاده داروی اسید معده و به همه نکاتی که باید پیش از استفاده از این نوع داروها بدانید اشاره خواهیم کرد.
داروهای کاهش دهنده اسید معده
داروهای آنتی اسید موجب خنثی شدن اسید معده میشوند و میتوانند بهبودی سریع و کوتاه مدت ایجاد کنند. البته برخی داروها مخلوطی از چند آنتی اسید هستند. داروهای کاهش دهنده اسید معده با مکانیسمهای مختلفی موجب کاهش تولید اسید معده میشوند، در نتیجه این داروها نمیتوانند بلافاصله موجب رفع علائم سوزش و ناراحتی معده شوند، اما اثر ناشی از آنها مدت طولانی تری نسبت به آنتی اسیدها باقی میماند. این داروها میتوانند به بهبود سوزش معده یا سوء هاضمه کمک کنند. همچنین میتوانند به عنوان یکی از داروهای مورد مصرف در زخمهای گوارشی همراه با برخی آنتی بیوتیکها که توسط پزشک تجویز میشوند به کار روند. این داروها معمولاً عوارض جانبی کمی دارند که بعد از مدتی خودبخود برطرف میشوند. این عوارض ممکن است شامل سردرد، تهوع، یبوست یا اسهال باشد.
4 قرص برای درمان اسید معده
داروهای اسید معده نوعی از داروها هستند که در دسته داروهای مهارکننده پمپ پروتون (Proton Pump Inhibitors) قرار گرفته که به اختصار PPIs نامیده میشوند. امپرازول (Prilosec)، پنتوپرازول (Protonix)، لنزوپرازول (Prevacid) و اسموپرازول (Nexium) از جمله شناخته شدهترین داروهایی هستند که در دسته داروهای PPIs قرار میگیرند. این داروها در کاهش اسید معده بسیار موثر عمل کرده و ترشح اسید را تا حد زیادی متوقف خواهند کرد.
-
امپرازول
این دارو شناخته شدهترین دارو اسید معده است کار اصلی آن کاهش حجم اسید معده است. امپرازول که هم در نوع قرص و هم در نوع شربت ضد اسید معده ارائه میشود، میتواند سبب کاهش علائمی چون سوزش معده، مشکل قورت دادن، ریفلاکس اسید معده و سرفه مداوم شود.
-
پنتوپرازول
پنتوپرازول نیز در دو نوع شربت و قرص ضد اسید معده تولید و عرضه میشود. مصرف این دارو برای اسید معده، میتواند علائمی مثل ریفلاکس اسید معده، سوزش معده، مشکل در قورت دادن و سرفه مداوم را از طریق کاهش حجم اسید معده بهبود بخشد.
-
لنزوپرازول
لنزوپرازول این دارو به شکل کپسول و قرص ضد اسید معده ساخته و عرضه میشود. همانند دو دارو قبلی، داروی اسید معده لنزوپرازول از طریق کاهش اسید معده میتواند سبب کاهش علائمی مثل ریفلاکس اسید معده، سوزش معده، مشکل در قورت دادن و سرفه مداوم شود.
-
اسموپرازول
اسموپرازول این دارو که با نام نکسیوم نیز شناخته میشود در انواع کپسول، قرص و شربت ضد اسید معده ارائه میشود. این دارو نیز سبب کاهش حجم اسید معده گردیده و میتواند علائمی مانند ریفلاکس اسید معده، سوزش معده، سختی قورت دادن را بهبود ببخشد.
همانطور که احتمالا متوجه شدید، انواع دارو برای اسید معده PPIs عملکردی تقریبا مشابه داشته اما پزشکان با توجه به شرایط بیمار، سایر داروهای تجویز شده و عوارض جانبی هر دارو یکی از آنها برای تجویز انتخاب خواهد کرد.
دایمتیکون
برخی از این داروها در کشورهای مختلف به عنوان داروهای OTC یا بدون نیاز به نسخه شناخته میشود. این بدان معناست که برای مصرف شربت یا قرص اسید معده نیازی به نسخه پزشک نبوده و همین مسئله یکی از دلایل مصرف بی رویه این داروها به حساب میآید.
این داروها در گذشته نه چندان دور در دسته داروهایی قرار داشتند که پزشکان با رغبت فراوان و با ملاحظه کمتری آنها را برای بیماران تجویز میکردند.
اما بر اساس اطلاعات منتشرشده در سایت سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) و نیز یک تحقیق جدید در دانشگاه ایالتی کالیفرنیا سن دیگو، مشخص شد که بهتر است هم پزشکان و هم بیماران با احتیاط بیشتری از این داروها استفاده کرده و حتیالامکان از روشهای غیردارویی برای کنترل ریفلاکس استفاده نمایند.
دارو دایمتیکون یک دارو ضد نفخ بوده که برای کاهش گاز معده و بهبود درد شکمی تجویز میشود. با اینکه این دارو میتواند سبب بهبود هضم و نا آرامیهای شکمی شود اما یک داروی تخصصی برای کاهش اسید معده یا جلوگیری از ریفلاکس آن نیست.
خطرات مصرف خودسرانه داروی اسید معده
بر اساس اطلاعات سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA)، اخیرا مواردی از شکستگی استخوانهای لگن، ستون فقرات و مچ دست در افرادی که داروهای PPIs را مصرف می کردند، گزارش گردیده است.
اگرچه FDA بیشتر این گزارشها را مربوط به افرادی میداند که بالای پنجاه سال داشته و یا بیش از یک سال بطور مداوم و یا با دوز بالا از این داروها استفاده میکردهاند، با این حال احتمال بروز این مشکل را در سنین پایین تر و یا طی مصرف کوتاه مدت رد نمیکند.
از سوی دیگر، یک تحقیق بسیار جدید که در تاریخ ۱۰ اکتبر ۲۰۱۷ توسط دانشگاه ایالتی کالیفرنیا سن دیگو (UCSD) منتشر گردیده است، نشان میدهد که متاسفانه مصرف طولانی شربت یا قرص اسید معده که در دسته داروهای PPIs قرار دارند، میتواند شانس ابتلا به بیماریهای مزمن کبدی را افزایش دهد.
تحقیقات بر روی موش و همچنین انسان نشان میدهد که در اثر مصرف مداوم قرص یا شربت ضد اسید معده، افزایش رشد یک باکتری گوارشی در اثر کاهش اسید معده را در پی خواهد داشت که می تواند به کبد آسیب برساند. به عقیده این محققان مصرف طولانی مدت این داروها با کاهش اسید معده، فلور طبیعی میکروبی رودهها را بر هم زده و به باکتریهای مضر اجازه رشد بیشتر می دهد که می تواند شانس التهاب کبد و افزایش ریسک بیماریهای مزمن کبدی را افزایش دهد.
این محققان ضمن اشاره به اینکه بسیاری از افراد مبتلا به چاقی مفرط و یا معتاد به الکل، نیاز به مصرف این داروها دارند، توصیه می کنند که مصرف شایع شربت یا قرص ضد اسید معده در بیماران دچار مشکلات کبدی باید مورد تجدید نظر قرار گیرد.
بهترین داروی گیاهی برای اسید معده
از گیاهان رایج در طب سنتی که در افراد مختلف ممکن است در درمان علائم رفلاکس معده مفید باشند عبارتند از:
بابونه
یک فنجان چای بابونه ممکن است تأثیر آرامبخشی بر دستگاه گوارش داشته باشد. اگر به خاویار حساسیت دارید از گیاه بابونه استفاده نکنید.
زنجبیل
ریشه گیاه زنجبیل یکی دیگر از داروهای هضمکننده گیاهی در طب سنتی شناخته میشود. قرنهاست که از آن به عنوان داروی سنتی برای سوزش سر دل استفاده میشود.
شیرین بیان
تاثیر شیرین بیان در تسکین علائم رفلاکس معده در مطالعات متعددی بررسی شده است. گفته میشود شیرین بیان باعث افزایش پوشش مخاطی مری شده و به مقاومت در برابر اثرات تحریک کننده اسید معده کمک میکند.
بسیاری از داروهای “طبیعی” دیگر برای درمان سوزش سر دل در طول قرنها در طب سنتی مورد استفاده قرار گرفتهاند ، اما در حال حاضر شواهد علمی کمی برای اثبات اثربخشی آنها وجود دارد. گفته میشود که رازیانه، ریشه ختمی و چای پاپایا به هضم غذا کمک کرده و سوزش سر دل را متوقف میکنند. برخی از مردم در شرق آسیا پاپایا تازه را به عنوان تقویت کننده گوارش میخورند. برخی دیگر سه بار در روز به آب سیب زمینی خام قسم میخورند.
توجه: برخی از گیاهان دارویی ممکن است باعث کاهش یا افزایش فشار خون و دیگر موارد شوند در صورت تصمیم به استفاده از هرکدام از گیاهان لازم است طبق شرایط خود دیگر خواص یا مضرات هرکدام را بررسی کنید.
کاهش عوارض داروی اسید معده
متاسفانه در حال حاضر عملا جایگزین مناسبی برای این داروها وجود ندارد که هم کارایی آنها را داشته باشد و هم علائم ناخوشایند ریفلاکس را در بیماران کنترل کند. شاید به همین دلیل و یا سایر دلایل (مانند ناکافی بودن تحقیقات بالینی در مورد عوارض ذکر شده)، FDA تنها به داروسازان توصیه می کند که با وسواس بیشتری این داروها را به افراد توصیه نمایند.
مثلا در افراد بالای پنجاه سال، در موردسابقه پوکی استخوان (Osteoporosis) سوال شود و یا دوز پایین تر این داروها را به افراد توصیه نمایند و از همه مهم تر برای مصرف بیش از یک دوره چهارده روزه، افراد را به مشورت با متخصصین ترغیب نمایند.
FDA همچنین داروسازان را موظف ساخته است که در بروشور مربوط به دارو اسید معده تغییراتی ایجاد کنند (به احتمال افزایش ریسک شکستگی استخوانهای لگن، ستون فقرات و مچ دست اشاره بیشتری گردیده است) و حتما آن را در اختیار کسانی که قرار است شربت یا قرص برای اسید معده استفاده کنند قرار دهند.
بهترین داروی اسید معده
افرادی که بدون تجویز متخصصین بهداشتی و پزشکان شربت یا قرص اسید معده به طور متداول استفاده می کنند، بهتر است حتیالامکان میزان مصرف این داروها را کاهش داده و یا از روشهای غیردارویی برای کاهش اسید معده استفاده نمایند. اما در صورت نیاز مبرم به استفاده از این داروها، توصیه میشود در زمینه عوارض ذکر شده با پزشک خود مشورت نمایند.
امیدواریم این مطلب که در آن سعی کردیم به عوارض استفاده بی رویه از دارو اسید معده اشاره کنیم مورد توجه شما قرار گرفته باشد. نظر شما دربارهی این داروها چیست؟ آیا تا کنون بدون تجویز پزشک شربت یا قرص اسید معده را مصرف کردهاید؟ به نظر شما مصرف قرص برای اسید معده بهتر است یا شربت؟ با ما در بخش نظرات همراه باشید.
اسید معده چیست؟
اسید معده (به انگلیسی: Gastric acid یا Junk String Acid) یکی از اجزای اصلی شیرهٔ معده (به انگلیسی: digestive fluid) است. یک انسان بالغ روزانه بین ۲ تا ۳ لیتر شیرهٔ معده تولید میکند. شیره معده یک مایع گوارشی اسیدی و رقیق است که به وسیلهٔ غدههای موجود دردیواره داخلی معده ترشح میشود. ازجمله موادی که در این شیره وجود دارد، هیدروکلریک اسید است. پی اچ شیره معده به دلیل وجود این اسید در حدود۱٫۵بوده و غلظت هیدروکلریک اسید در آن ۰٫۰۳مولاراست. اسیدی با این غلظت میتواند فلز روی را در خود حل کند. علت وجود محیطی با این قدرت اسیدی وجود مقدار یون هایH+ که از دیواره داخلی معده و از یاختههای درون بافت نفوذناپذیری ترشح میشوند. این غشا اجازه میدهد که آب و مولکولهای خنثی به سلول وارد یا ازآن خارج شوند. اما این غشا معمولاً از تبادل یونهای آب پوشیده شدهای همچون K+,Na,Cl,H جلوگیری میکنند.